قیمت گوشت در ایران

قیمت گوشت در ایران تحت تأثیر مجموعه‌ای از عوامل کلان و خرد قرار دارد که از مراحل تولید تا مصرف نهایی را دربرمی‌گیرد. در ادامه مهم‌ترین این عوامل را با جزئیات بررسی می‌کنیم:

۱. هزینه‌ تولید دام

بهای خرید گوساله و گوسفند
قیمت دام در مزرعه، پایه‌ای‌ترین مؤلفه است. عواملی مانند نژاد دام، سن و وزن آن، هزینه واکسیناسیون و دام‌پزشکی، و قیمت خرید از دامداری‌ها مستقیماً روی قیمت گوشت اثر می‌گذارند.
هزینه پرواربندی
دوره پرواربندی تا کشتار (معمولاً ۴–۶ ماه برای گوساله) شامل خوراک‌دهی، مراقبت‌های بهداشتی و کارگر است. هر چه دوره طولانی‌تر و نهاده‌های مصرفی (خوراک، مکمل‌های ویتامینی) گران‌تر باشد، هزینه تمام‌شده افزایش می‌یابد.

۲. هزینه نهاده‌ها (خوراک دام)

قیمت ذرت و کنجاله‌های سویا
خوراک دام بیشترین سهم هزینه پرواربندی را دارد؛ در سال‌های اخیر نوسان نرخ جهانی غلات و تغییر نرخ ارز باعث جهش هزینه خوراک شده است.
رقابت با بازار جهانی
وقتی کشاورز داخلی مجبور به فروش غلات به بازار جهانی یا صنایع داخل باشد، قیمت نهاده برای دامداری بالا می‌رود.

۳. هزینه انرژی و حمل‌ونقل

سوخت و برق
اخذ و نگهداری دام، تأمین آب و یخ‌سازها در کشتارگاه و سردخانه‌ها به انرژی وابسته‌ است. افزایش قیمت حامل‌های انرژی (گازوئیل، برق) نرخ حمل‌ونقل و نگهداری سردخانه‌ای را بالا می‌برد.
بسته‌بندی و توزیع
هزینه کارتن، کاغذ مومی و نیروی انسانی سردخانه تا توزیع در میادین و فروشگاه‌ها نیز به قیمت نهایی اضافه می‌شود.

۴. سیاست‌های دولتی و تعرفه‌ها

سوبسید و یارانه
دولت گاهی خوراک دام یا واکسن را یارانه‌ای تأمین می‌کند؛ حذف یا کاهش این یارانه به‌شدت قیمت تمام‌شده دام را افزایش می‌دهد.
عوارض و تعرفه‌های گمرکی
واردات دام زنده یا گوشت گرم و منجمد تحت تعرفه قرار می‌گیرد. بالا رفتن تعرفه‌ی واردات محافظت از تولید داخل را سخت‌تر و قیمت داخلی را بالاتر می‌کند.
محدودیت‌های صادراتی
ممنوعیت یا سهمیه‌بندی صادرات دام برای تضمین عرضه داخل ممکن است موقتی باعث کاهش قیمت شود، ولی در بلندمدت تولیدکننده را ضعیف و عرضه را کاهش می‌دهد.

۵. نرخ ارز و تورم

تأثیر نرخ دلار
قیمت نهاده‌های وارداتی (کنجاله سویا، واکسن ‌و دارو) با نوسان دلار تغییر می‌کند.
تورم عمومی
افزایش هزینه‌های نیروی کار، اجاره مزرعه و کشتارگاه، بیمه تأمین اجتماعی و مالیات همگی تحت تأثیر تورم بالا می‌روند.

۶. عرضه و تقاضا

تقاضای فصلی و مناسبت‌ها
در ایام عید قربان، ماه رمضان، تعطیلات رسمی و مراسم‌ مذهبی، تقاضا افزایش یافته و قیمت‌ها معمولاً تا ۱۰–۲۰٪ رشد می‌کنند.
رقابت با سایر منابع پروتئینی
افزایش مصرف مرغ، تخم‌مرغ یا پروتئین‌های گیاهی می‌تواند از فشار تقاضا بکاهد و بالعکس.

۷. عوامل فصلی و اقلیمی

خشکسالی و کم‌بارشی
کاهش تولید علوفه در مراتع و نیاز دامداری‌ها به خرید خوراک افزوده، هزینه خوراک را بالا می‌برد.
بیماری‌های دامی
شیوع بیماری‌هایی مانند تب‌کریمه–کنگو، آنفلوانزای فوق‌حاد پرندگان یا بروسلوز دام را تلف یا پرواربندی را مختل می‌کند و عرضه را کم؛ در نتیجه قیمت را بالا می‌برد.

۸. ساختار بازار و واسطه‌گری

تعداد واسطه‌ها
هر چه زنجیره توزیع (دامدار → کشتارگاه → سردخانه → بنکدار → فروشگاه) طولانی‌تر باشد و واسطه‌گر بیشتری حضور داشته باشد، حاشیه سود انباشته شده قیمت را بالا می‌برد.
شفافیت قیمت‌ها
نبود سامانه‌های قیمت‌گذاری شفاف و معاملات الکترونیک میادین می‌تواند به شکل‌گیری بازار سیاه و اختلاف قابل توجه بین قیمت عمده و خرده بیانجامد.

۹. شرایط رقابتی و قاچاق

واردات قاچاق
گوشت قاچاق بدون پرداخت تعرفه وارد کشور شود، قیمت بازار رسمی را مختل می‌کند.
رقابت منطقه‌ای
نوسان قیمت در کشورهای همسایه (افغانستان، عراق) هزینه حمل و توزیع مشترک را تغییر داده و بر قیمت نهایی تأثیر می‌گذارد.

جمع‌بندی

عوامل تأثیرگذار بر قیمت گوشت گوساله در ایران را می‌توان در سه دسته کلی خلاصه کرد:

هزینه‌های تولید و تأمین نهاده (خوراک، واکسن، انرژی)
سیاست‌گذاری دولتی و وضعیت اقتصاد کلان (یارانه‌ها، تعرفه‌ها، نرخ ارز و تورم)
عرضه و تقاضا در بازار (سلیقه مصرف‌کننده، مناسبت‌های فصلی، بیماری‌ها و ساختار توزیع)

درک دقیق این متغیرها برای مدیریت بهینه زنجیره تأمین گوشت و کنترل تورم غذایی در کشور ضروری است. در ادامه قیمت گوشت را در سال‌های مختلف بررسی می کنیم.

۱۳۹۱

متوسط قیمت هر کیلوگرم گوشت گوساله (تمام برش‌ها) در فروردین ۱۳۹۱ حدود ۱۳٬۵۰۰ تومان بوده است Rouydad24.
این قیمت با سقف رسمی ۱۴٬۰۰۰ تومان (حداکثر قیمت مصوب) در بازار تهران همخوانی دارد Magiran.

۱۳۹۲

بر اساس گزارش بانک ایران (مرداد ۱۴۰۲)، در مرداد ۱۳۹۲ متوسط قیمت هر کیلوگرم گوشت گوساله ۳۰٬۸۰۸ تومان بوده است Iran Newspaper.

۱۳۹۳

طبق «نرخنامه مصوب انواع گوشت» در تیر ۱۳۹۳، قیمت ران پاک‌کرده گوساله معادل ۲۲۰٬۰۰۰ ریال (۲۲٬۰۰۰ تومان) ثبت شده است Jame Jam Online.

۱۳۹۴

در مهر ۱۳۹۴، «جدول قیمت انواع گوشت قرمز» خبرگزاری تسنیم متوسط قیمت ران پاک‌کرده با استخوان را ۳۱۷٬۰۰۰ ریال (۳۱٬۷۰۰ تومان) گزارش کرده است Tasnim News.

۱۳۹۵

گزارش اقتصاد آنلاین (مرداد ۱۳۹۵) میانگین قیمت ران گوساله را ۳۴٬۰۰۰ تومان اعلام کرده است Eghtesad Online.

۱۳۹۶

داده تفکیکی برش‌ها برای این سال منتشر نشده؛
برای تقریب می‌توان از قیمت پایان سال ۱۳۹۶ در گزارش «رشد ۱۲۰ درصدی قیمت» استفاده کرد که قیمت متوسط گوشت گاو و گوساله (بی‌استخوان) در اسفند ۱۳۹۶ حدود ۳۹٬۰۰۰ تومان بوده است Tasnim News.

۱۳۹۷

پایان سال ۱۳۹۷ قیمت متوسط گوشت گاو و گوساله به ۹۵٬۰۰۰ تومان رسیده است Tasnim News.

۱۳۹۸

در خرداد ۱۳۹۸، نرخ ران پاک‌کرده گوساله در بازار تهران ۹۲٬۰۰۰ تومان بوده است اقتصادنیوز.

۱۳۹۹

آمار برش‌های مشخص در این سال به‌صورت رسمی منتشر نشده است.

۱۴۰۰

طبق گزارش بانک ایران (مرداد ۱۴۰۲)، در مرداد ۱۴۰۰ متوسط قیمت هر کیلوگرم گوشت گوساله ۱۳۷٬۸۱۹ تومان بوده است Iran Newspaper.

۱۴۰۱

بر اساس «مقایسه قیمت کالاهای پرمصرف در سال ۱۳۹۱ با ۱۴۰۱»، ران گوساله در فروردین ۱۴۰۱ بین ۲۰۰ تا ۲۳۰ هزار تومان معامله شده است (میانگین ~۲۱۵٬۰۰۰ تومان) Rouydad24.

۱۴۰۲

گزارش تفکیکی برش‌ها برای این سال در دسترس نیست.

۱۴۰۳

سامانه تأمین دام و طیور (آبان ۱۴۰۳) قیمت عمده ران گوساله را ۷۵۰٬۰۰۰ تومان اعلام کرده است پایگاه خبری جماران.

۱۴۰۴

اولین روز سال ۱۴۰۴ مطابق آخرین گزارش ایلنا، ران گوساله ۸۵۹٬۰۰۰ تومان قیمت‌گذاری شد خبرگزاری ایلنا.

تحلیل روند

افزایش ناگهانی (۱۳۹۱→۱۳۹۲): بیش از دو برابر شدن قیمت (۱۳.۵→۳۰.۸ هزار تومان)، با رشد ~۱۲۸٪.
نوسان و تثبیت نسبی (۱۳۹۳–۱۳۹۵): قیمت‌ها در بازه ۲۲–۳۴ هزار تومان حرکت کرد.
شتاب تورمی (۱۳۹۶–۱۴۰۱): با رشد تورمی بالا از حدود ۳۹ هزار تومان تا بیش از ۲۰۰ هزار تومان در چهار سال.
رکوردشکنی در سال‌های اخیر: قیمت ران گوساله در ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴، به ترتیب حدود ۷۵۰ و ۸۶۰ هزار تومان ثبت شد.

به این ترتیب، از سال ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۴ متوسط قیمت هر کیلوگرم ران گوساله در بازار تهران بیش از ۶۰ برابر شده است.
––
در مواردی که داده برش‌های دقیق در دسترس نبوده، از میانگین قیمت گوشت گاو و گوساله (بی‌استخوان) یا گزارش‌هایی با بازه‌های زمانی مشخص استفاده شده است.

با کمک ابزار زیر این مطلب را برای دیگران ارسال کنید