نگرانیهایی در مورد ایمنی مواد غذایی
تعدادی از کشورها براساس تأثیرات مفید پرتوافکنی روی برخی از غذاها مجوز استفاده از آن را برای اهداف خاصی ازجمله جلوگیری از جوانه زدن سیبزمینی، پیاز، و سیر؛ افزایش ماندگاری توتفرنگی، انبه، گلابی، انگور، گیلاس، انگور فرنگی قرمز، فیله ماهی کاد و ماهی روغن کوچک؛ و دفع حشرات حبوبات، بادامزمینی، میوههای خشک، پاپایا، گندم و محصولات گندم زمینی صادر کردهاند. اتاقی که برای پرتوافکنی مواد غذایی استفاده میشود با دیوارهای ضخیم بتنی یا سربی ساخته میشود تا از خروج تشعشات پرتو جلوگیری شود. منبع انرژی، مثل عنصر رادیواکتیو یا منبع ماشینی الکترون، در داخل اتاق قرار داده میشود. پرسنل قبل از شروع پرتوافکنی اتاق را تخلیه میکنند. سپس محصولات غذایی که قرار است به آنها پرتو تابیده شود بدون دخالت انسان وارد اتاق میشوند و برای مدت زمان مشخصی در معرض تابش پرتو قرار میگیرند. زمان قرارگیری در معرض تابش پرتو و فاصله بین منبع پرتوافکنی و مواد غذایی تعیینکنندهی روش پرتوافکنی است. غذاها پس از اتمام پرتوافکنی از اتاق خارج میشوند و عنصر رادیواکتیو مجدد در مخزن آب پایین آورده میشود.
مطالعات گستردهای که در سراسر جهان انجام شده است نشان میدهد که پرتوافکنی منجر به واکنشهای مضر در غذا نمیشود. کمیته مشترک سازمان غذا و کشاورزی، آژانس بینالمللی اتمی، و سازمان بهداشت جهانی در سال 1980 اعلام کردند که مجموع دوز پرتوافکنی تا 10 کیلوگری برای محصولات غذایی بیخطر است. انرژی خروجی از مولدهای پرتو-الکترونی به دقت تنظیم میشود و انرژی خروجی توصیه شده برای رادیواکتیویته شدن غذاها بسیار کم است.
بستهبندی
از آنجا که بستهبندی به کنترل محیط بیواسطهی محصولات غذایی کمک میکند، پس ایجاد شرایطی که ماندگاری محصولات غذایی را افزایش میدهد مفید است. جنس ظروفی که معمولاً برای بستهبندی محصولات غذایی استفاده میشود ممکن است در یکی از این دستهبندیها قرار بگیرد؛ انعطافپذیر (کاغذی، لایههای نازک پلاستیک، سلفون)، انعطافناپذیر (فویل آلومینیومی، لایههای نازک فلز، مقوایی، پلاستیک حرارتدیده)، و سخت (فلز، شیشه، و پلاستیک ضخیم). در صنعت بستهبندی از پلاستیک به طور گسترده استفاده میشود، زیرا نسبتاً ارزان، سبک وزن هستند و به راحتی شکل دلخواه را به خود میگیرند.
باید از غذاهای دهیدراته در دوران نگهداری در برابر رطوبت محافظت شود. موادی که در ظروف بستهبندی استفاده میشود مانند پلیوینیل کلراید، پلیوینیلیدن کلراید، و پلیپروپیلن نفوذپذیری کمی دربرابر رطوبت دارند. به همین ترتیب برای غذاهای چرب از بستهبندیهایی استفاده میشود که در برابر گاز نفوذپذیری کمی دارند، زیرا باید واکنشهای اکسایش را به حداقل رساند. از آنجا که میوه و سبزیجات تازه تنفس میکنند، به بستهبندیهایی نیاز است که پلیاتیلن دارند. پلیاتیلن نفوذپذیری بالایی در برابر گازها دارد. بستهبندیهای هوشمند ویژگیهایی دارند که نیازهای به خصوص برخی از مواد غذایی ویژه را برآورده میکند. برای مثال، بستهبندیهایی با مواد جاذبِ اکسیژن ساخته میشود که اکسیژن را از داخل بسته حذف میکنند، بنابراین محافظتکنندهی اکسایش محصولات حساس به اکسیژن هستند. غشاء حساس به دما وقتی در معرض دمایی بالاتر یا پایینتر از دمای تنظیمشده قرار میگیرند، تغییری ناگهانی در برابر نفوذپذیری گاز نشان میدهند. این غشاءهای پلاستیکی از ساختار کریستالی به ساختار غیرشفاف تغییر میکنند، که باعث نفوذپذیری گاز میشود.
ذخیره کردن
ذخیرهی مواد غذایی بخش مهمی از نگهداری مواد غذایی است. بسیاری از واکنشهایی که ممکن است کیفیت محصول غذایی را کاهش دهد در زمان ذخیره کردن اتفاق میافتد. مواد مغذی غذاها ممکن است به شدت تحت تأثیر ذخیرهی نامطلوب قرار گیرد. برای مثال، مقدار قابل توجهی از ویتامین C و تیامین ممکن است در طول نگهداری غذا از بین برود. سایر تغییرات نامطلوب از قبیل تغییر رنگ، بد طعم شدن مواد غذایی و خوراکی، از بین رفتن بافت میتواند در طول نگهداری غذا رخ دهد. طراحی مناسب سیستم نگهداری مواد غذایی این امکان را فراهم میکند تا غذاهای تازه و فرآوریشده با بالاترین کیفیت به مدت طولانی ذخیره شود. مهمترین شاخص ذخیرهی غذا، دما است. بسیاری از غذاها مناسب نگهداری در دمای ثابت و پایین هستند، زیرا سرعت بسیاری از واکنشها کاهش مییابد و افت کیفیت به حداقل میرسد. علاوه بر این، غذاهایی که غلظت آب بالایی دارند باید در محیطهایی با رطوبت بالا نگهداری شوند تا از کاهش بیش از اندازهی رطوبت جلوگیری شود. کنترل دقیق گازهای موجود در فضا مانند اکسیژن، دیاکسید کربن، و اتیلن، در افزایش عمر نگهداری بسیاری از محصولات بسیار مهم است. برای مثال، صنعت سیب در ایالات متحده و کانادا از امکانات فضای کنترلشده برای ذخیرهی محصولات بهره میبرند تا کیفیت میوهها را حفظ کنند. ژاک اتین برارد، استاد دانشکده داروسازی در مونپلیه در سال 1819 برای اولین بار نظریه استفاده از محیط کنترلشده برای افزایش ماندگاری میوهها را ارائه داد. بیش از 100 سال بعد، فرانکلین کید و سیریل وست در دپارتمان تحقیقاتی کمبریج این روش را برای استفاده تجاری توسعه دادند.